خلاصه مدیریتی

ریسک‌های مربوط به دارایی‌های شخصی از طریق عملکرد استاندارد شرکت‌های بیمه به پرتفوی بزرگتر طبقه‌بندی می‌شوند، اما نفوذ بیمه سوانح طبیعی به صورت داوطلبانه اغلب کم است. برای افزایش میزان جذب و تجمیع ریسک‌های مجزا، می‌توان از ابزارهای دیگر استفاده کرد که یکی از مهمترین آنها ایجاد صندوق‌های بیمه است. هدف اصلی صندوق‌های بیمه ایجاد سازوکاری برای جبران خسارات بر اساس همکاری و همبستگی بین مشارکت‌کنندگان است. مشارکت در پرداخت حق بیمه صندوق باعث می‌شود تا صندوق با کمک این مشارکت در ادامه در صورت بروز سانحه قادر به اعاده خسارات به بیمه‌گذاران باشد.

در این گزارش، روش‌های به کارگیری ابزار بیمه در مدیریت ریسک سوانح طبیعی در کشورهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و تجربیات آنها به منظور به کارگیری در تدوین ساختار آیین‌نامه اجرایی صندوق همگانی بیمه سوانح طبیعی ایران معرفی و تحلیل شده است.

تجربه کشورهای مختلف نظیر ترکیه، نیوزیلند، ژاپن، امریکا(کالیفرنیا)[1]، کشورهای اروپایی، استرالیا، چین و ساختار اوراق بهادار بیمه‌ای برای ریسک لرزه‌ای در چند کشور امریکای جنوبی در طول سال‌های متمادی تجربه ارزشمندی در مواجه با ریسک سوانح طبیعی و روش‌های جبران خسارت فراهم نموده است. به عنوان مثال صندوق بیمه زلزله در ترکیه و نیوزیلند که دارای ساختاری دولتی است، بیشترین مشابهت با صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی در کشورمان را دارند و از ساختار و مقررات آنها می توان برای تدوین آیین نامه های مورد نیاز صندوق استفاده کرد. به همین دلیل ساختار این دو صندوق در ترکیه و نیوزیلند با جزییات مفصل در فصل های دوم و سوم ارائه شده است. علاوه بر این کشورهای ژاپن و امریکا(کالیفرنیا) نیز دارای تجارب خیلی ارزشمندی در طول ده های گذشته هستند. بیمه‌گران زلزله کالفرنیا مبتنی بر مشارکت 17 شرکت بیمه زلزله می باشد که تشکیل یک صندوق داده‌اند و دارای ساختاری خصوصی است ولی با نظارت بخش دولتی مدیریت می شود. نحوه مشارکت شرکت‌های بیمه می تواند برای ایجاد الگویی برای نحوه تعامل شرکت‌های بیمه و صندوق بیمه همگانی حوادث ایران مفید باشد. در ژاپن ساختار منحصر بفردی ایجاد شده است که هم شرکت های بیمه خصوصی، هم شرکت بیمه اتکایی ژاپن و هم دولت با هم با توجه به میزان تجمعی خسارات یک زلزله به ایفای نقش می پردازند. اکثر کشورهای مورد بررسی در این مطالعه دارای ساختارهای خاص خود می باشند و بعضا می توانند برای ایجاد ساختار بیمه همگانی حوادث طبیعی در کشورمان مفید باشند.

در فصل آخر گزارش، بر اساس آیین‌نامه ها و قوانین حاکم بر صندوق‌های مشابه در کشورهای مختلف عناوین فصول مختلف آیین‌نامه اجرایی صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی پیشنهاد شده است.