خلاصه مديريتي
بيمه‌هاي باربري در توسعه صنعت حمل‌و‌نقل و به تبع آن در تجارت جهاني نقش اساسي دارند. با توجه به آنکه در حمل‌و‌نقل بين‌المللي امکان خريد بيمه از بيمه‌گران خارجي وجود دارد اهميت تعيين نرخ‌هاي عادلانه در بيمه‌هاي باربري، علاوه بر الزامات مشتري‌مداري، جهت حفظ بازار در رقابت با بيمه گران خارجي الزامي مي‌باشد. در اين راستا شناسايي صحيح ريسک‌هاي موجود در اين شاخه از صنعت بيمه و فاکتورهاي موثر بر محاسبه حق‌بيمه، ضروري است.
نامناسب بودن بسته بندي کالاها، نامناسب بودن وسيله نقليه حمل کننده کالا، استاندارد نبودن مسيرهاي حمل کالا، نامناسب بودن وضعيت آب و هوايي و خطاهاي انساني در جابه‌جايي کالاها، نقش بسزايي در افزايش احتمال وارد شدن خسارت به محموله دارند. با توجه به تجارت جهاني، صنعت بيمه با دريافت حق‌بيمه متناسب با ريسک تهديد کننده در حين جابه جايي مي‌تواند نقش مهمي در جلوگيري از بروز خسارت و جبران خسارت در صورت وقوع حادثه داشته باشد، نقشي که به نظر مي‌رسد در ايران به اندازه کافي به آن توجه نشده است.
اين پژوهش با استفاده از اطلاعات تجربي شرکت‌ها بيمه، و ادبيات موضوع و کلوزهاي
A , B , C , Total loss بيمه‌گران لندن، ريسک‌هايي که محموله هايي که به صورت زميني , هوايي و دريايي جابه‌جا مي‌شوند را تهديد مي‌کنند، شناسايي کرده است. ريسک‌هاي موجود به خطرهاي مرتبط با وسيله حمل، خطرهاي مرتبط با بار، خطرهاي مرتبط با عوامل انساني و ساير عوامل تقسيم‌بندي مي‌شوند . با توجه به ماهيت بين المللي بيمه‌هاي باربري، ريسک‌هاي شناسايي شده در اين بخش در ايران و جهان تقريبا مشابه هستند. مجموعه چند ريسک مرتبط سبب شکل‌گيري يک فاکتور موثر بر حق‌بيمه مي‌شود که بيمه‌گران براي تعيين حق‌بيمه معمولا فاکتورهاي مذکور را در فرم پيشنهاد بيمه‌گذار مورد سوال قرار مي‌دهند. يک فاکتور و متغير سوال شده در فرم پيشنهاد مي‌تواند، تعيين کننده ريسک‌هاي متعددي باشد. پس از شناسايي ريسک‌هاي بيمه باربري، با استفاده از آيين‌نامه‌ها و مقررات داخلي، فرم‌هاي پيشنهاد ارائه شده توسط شرکت‌هاي بيمه داخلي، فاکتورهاي تعيين‌کننده حق‌بيمه باربري در ايران شناسايي شدند. اين فاکتورها عبارتند از، نوع و خصوصيات محموله، نوع بسته‌بندي، طريقه حمل (هوايي، زميني، دريايي) مشخصات وسيله حمل، دفعات حمل، انتقال کالا از يک وسيله حمل به وسيله حمل ديگر، مبدا و مقصد، مسافت و مسير حمل، قلمرو جغرافيايي، نوع و دامنه پوشش، دوره اعتبار بيمه نامه، نحوه پرداخت حق‌بيمه، عوامل غير قابل پيش بيني از جمله تغيير مسير و خطرات اضافي.
پس از شناسايي فاکتورهاي تعيين کننده حق بيمه در ايران, فاکتورهاي تعيين کننده حق‌بيمه کشورهاي امريکا، سوييس، چين، ژاپن، هند، استراليا، سنگاپور، مالديو و انگلستان شناسايي گرديد. اين فاکتورها تا حدود بسيار زيادي با فاکتورهاي تعيين کننده حق‌بيمه در ايران شباهت داشتند و بجز چند عامل مانند سابقه خسارتي بيمه‌گذار، نام شرکت حمل کننده و مشخصات شرکت مذکور که در فرايند نرخ‌گذاري در ايران ناديده گرفته شده است، ساير عوامل تعيين کننده حق‌بيمه در ايران و کشورهاي مورد مطالعه مشابه مي‌باشد. اين عوامل در 9 کشور مزبور بر اساس فرم‌هاي پيشنهاد مورد استفاده شرکت‌هاي بيمه، کلوزهاي A,B,C, Total loss انستيتو بيمه‌گران لندن و ادبيات موجود شناسايي شدند. فاکتورهاي تعيين کننده حق‌بيمه در جدول 1 خلاصه شده است. با توجه به اين فاکتورها، با درج سوالاتي در فرم پيشنهاد اطلاعات لازم براي تعيين نرخ حق‌بيمه عادلانه جمع‌آوري مي‌شود.
جدول 1. ارتباط بين فاکتورهاي مؤثر بر نرخ‌گذاري و ريسک‌هاي تهديد کننده در فرايند جابه‌جايي
|
فاکتورهاي مؤثر بر نرخ‌گذاري
|
ريسک‌هاي تهديد کننده در فرايند جابه جايي
|
|
1- مشخصات بيمه‌گذار
|
|
|
2- مشخصات مورد بيمه
|
کيفيت و کميت کالا (سلامت کالا و بازرسي اوليه )
|
|
3- نوع بسته بندي
|
کانتينر
|
کانتينر سرباز
|
|
کانتينر معمولي
|
|
غير کانتينر
|
جعبه
|
|
کيسه
|
|
کارتون
|
|
بشکه
|
|
صندوق چوبي
|
|
روي عرشه
|
|
زير عرشه
|
|
به صورت فله
|
|
نحوه بارگيري و بارچيني در کشتي يا وسيله حمل
|
|
4- جزئيات حمل
|
مسافت حمل
|
|
زمان حمل (فصل )
|
|
مسير عادي حمل
|
|
طول مسير
|
|
ميزان امنيت و ايمني مسير
|
|
شرايط محل تخليه و بارگيري
|
شرايط بندر پناه
|
|
شرايط فرودگاه
|
|
شرايط ترمينال‌ها تخليه و بارگيري
|
|
5- مشخصات وسيله حمل
|
سن وسيله حمل
|
|
حدود و ظرفيت هر حمل
|
|
نيروي محرکه
|
نوع موتور
|
|
سوخت موتور
|
بنزين
|
|
گازوئيل
|
|
گاز
|
|
ذغال سنگ
|
|
اتمي
|
|
تعداد موتور
|
|
تجاري يا غير تجاري بودن وسيله حمل (کشتي‌هاي طبقه‌بندي شده )
|
|
تابعيت و مليت کشتي
|
|
ابزارهاي ايمني وسيله حمل
|
|
تناسب نوع وسيله حمل با نوع جابه جايي
|
|
قابليت دريانوردي کشتي و داشتن گواهينامه صلاحيت دريانوردي و تاريخ انقضاي اعتبار اين گواهينامه
|
|
مجهز بودن وسايل نقليه به دستگاههاي جابه جايي
|
|
6- طريقه حمل
|
هوايي
|
سقوط
|
|
تصادم يا برخورد هواپيما با هر جسم خارجي ( برخورد جسم خارجي با هواپيما، برخورد هواپيما با جسم خارجي )
|
|
حوادث طبيعي (صاعقه و طوفان‌هاي شديد، تند باد، گردباد، جت استريم‌ها و چاه‌هاي هوايي)
|
|
آب ديدگي و دود زدگي و ساير لطمات به محموله
|
|
عدم تحويل
|
|
از باند خارج شدن
|
|
خسارت ناشي از وسايل بارگيري و تخليه
|
|
خسارت ناشي از تاخير
|
|
آتش‌سوزي و انفجار
|
|
زميني
|
واژگون شدن يا از خط خارج وسيله حمل زميني
|
|
برخورد جسم خارجي با وسيله حمل
|
|
حوادث طبيعي ( زلزله، آتش‌فشان ،صاعقه، سيل )
|
|
آتش‌سوزي
|
|
سقوط (سقوط اشياي دست ساز بشر، سقوط اشياي طبيعي(درخت، حيوانات و...)، سقوط سنگ و شهاب سنگ، سقوط وسيله نقليه به داخل دره )
|
|
دزدي و سرقت
|
|
عدم تحويل
|
|
ورود آب دريا، درياچه يا رودخانه به وسيله حمل زميني، ليفت وان يا محل نگهداري کالا
|
|
دريايي
|
به گل نشستن، زمين گير شدن، برخورد با کف دريا ،غرق شدن، واژگون شدن کشتي يا شناور
|
|
تصادم يا برخورد کشتي ،شناور يا هر وسيله حمل ديگر با هر جسم خارجي به غير از آب
|
|
به دريا انداختن کالا به منظور سبک سازي کشتي
|
|
به دريا افتادن کالا در اثر طوفان
|
|
به دريا انداختن کالا از روي عرشه
|
|
حوادث طبيعي (زلزله، فوران آتش‌فشان و صاعقه و تمام خطرات غير قابل پيش‌بيني)
|
|
ورود آب دريا، درياچه يا رودخانه به کشتي، شناور ،محفظه کالا،کانتينر يا محل انبار
|
|
طوفان (باد، گردباد، تندباد، سونامي)
|
|
دزدي دريايي
|
|
آتش‌سوزي و انفجار
|
|
دم کردن مواد در مخزن کشتي
|
|
خسارت ناشي از چنگک
|
|
عدم تحويل
|
|
خسارات ناشي از هواي نامساعد دريا
|
|
خسارت ناشي از باران و آفتاب
|
|
خسارت ناشي از تاخير
|
|
کرم زدگي – موش‌خوردگي و مانند آن
|
|
7- حداکثر ارزش هر حمل
|
ارزش مورد بيمه
|
|
8- نام شرکت حامل
|
|
|
9- نوع و دامنه پوشش مورد درخواست
|
|
|
10- محدوده پوشش مورد درخواست
|
داخلي
|
|
خارجي
|
|
11- شرايط پوشش مورد درخواست
|
کلوزA
|
|
کلوزB
|
|
کلوزC
|
|
Total loss
|
|
12- پوشش‌هاي اضافي مورد درخواست
|
خسارت به وقوع پيوسته هنگام تخليه و بارگيري
|
|
خسارت ناشي از جنگ
|
|
خسارت ناشي از اعتصاب بلوا و شورش داخلي
|
|
سرقت کلي محموله يا وسيله حمل
|
|
13- ترانسشيپمنت
|
مشخص بودن يا نا‌مشخص بودن وسيله نقليه
|
|
زمان دقيق انتقال کالا
|
|
مکان دقيق جابه‌جايي
|
|
مسير حرکت
|
|
نوع بسته‌بندي
|
|
مسافت حمل
|
|
فصل حمل
|
|
مجهز بودن وسايل نقليه به دستگاههاي جابه‌جايي
|
|
ميزان تخصص گروهي که جابه‌جايي را انجام مي‌دهد
|
|
14- پارتشيپمنت
|
مشخص بودن يا نا‌مشخص بودن وسيله نقليه
|
|
ويژگي‌هاي هر بخش از محموله
|
|
مسير حرکت
|
|
نوع بسته‌بندي
|
|
مسافت حمل
|
|
فصل حمل
|
|
15- نوع قرار داد خريد و فروش بر اساس اينکوترمز
|
|
|
16- مدت پوشش مورد درخواست
|
|
|
17- مشخصات شرکت حمل کننده کالا
|
قابليت و کفايت خدمه کشتي
|
|
خسارت ناشي از فعل يا عمل کارکنان کشتي
|
|
18- سابقه خسارتي بيمه‌گذار
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
بر مبناي مطالعات صورت گرفته و نظرات مشاوران و متخصصين در اين حوزه مشخص شد که در بخش بيمه‌هاي باربري به دليل ماهيت خاص اين رشته هيچ الگويي براي انجام فرايند تعيين نرخ تعريف و منتشر نشده است و اغلب ارائه نرخ به وسيله شرکت‌ها به صورت قضاوتي و با توجه به مطالب مندرج در فرم پيشنهاد انجام مي‌شود. بازنگري در ضوابط نرخ‌گذاري و لحاظ نمودن تمامي مولفه ها موثر بر ريسک و ارائه نرخ هاي عادلانه متناسب با ريسک محموله، که منجر به کنترل ريسک مي‌شود، مي‌تواند نقش برجسته‌اي در کاهش ضريب خسارت اين رشته بيمه‌اي داشته باشد.
از آنجا که فرم‌هاي پيشنهاد فعلي شرکت هاي بيمه در رشته بيمه هاي باربري بيش از حد مختصر و ناقص هستند ، امکان بررسي تاثيرگذاري ساير متغيرها بر حق‌بيمه باربري وجود ندارد. به منظور تکميل نتايج دو فرم پيشنهاد ايده آل و کاربردي طراحي شد.
درفرم پيشنهاد ايده آل تمامي عوامل موثر بر نرخ گذاري حق‌بيمه لحاظ شده اند ، اما متاسفانه در فرم هاي پيشنهاد مورد استفاده شرکت‌هاي بيمه، بخش عمده‌اي از اين عوامل ناديده گرفته مي‌شوند و همين امر سبب مي‌شود نرخ‌گذاري آن‌ها عادلانه و منصفانه نباشد. با توجه به شرايط موجود صنعت بيمه در ايران ، فرم ساده تر و کاربردي‌تري نيز ، که براي شبکه فروش مورد پذيرش باشد طراحي شده است. با وجود آنکه فرم کاربردي، جامعيت فرم ايده‌آل را نداشته اما بسياري از جوانبي را که شرکت‌هاي بيمه امروزه آن را ناديده مي‌گيرند در آن لحاظ شده، مي‌توان از آن در فرايند ارائه نرخ عادلانه استفاده کرد. توصيه مي‌شود در کنار استفاده از فرم ايده‌آل براي محموله‌هاي بزرگ از فرم کاربردي براي تمامي بيمه‌هاي باربري استفاده شود. با توجه به ماهيت بين‌المللي بيمه‌هاي باربري و اين‌که بخش عمده‌اي از قرار‌دادهاي بيمه‌هاي باربري به منظور فعاليت‌هاي وارداتي، صادراتي و يا ترانزيت مورد استفاده قرار مي‌‍‌گيرد،لازم است فرم هاي پيشنهادي به زبان انگليسي ترجمه شود، از اين رو دو فرم ايده‌آل و کاربردي مذکور، به زبان انگليسي نيز ترجمه شد تا شرکت‌هاي بيمه امکان استفاده از آن با اصطلاحات صحيح بين المللي را داشته باشد .
به طور خلاصه پيشنهاد اين پژوهش لحاظ تمام عوامل پيشنهادي در محاسبه حق‌بيمه و عملياتي کردن فرم هاي پيشنهاد طراحي شده به منظور ارائه نرخ حق‌بيمه عادلانه مي‌باشد. به دليل اهميت موضوع، صرفا فرم پيشنهاد کاربردي و ترجمه آن براي تسهيل ارجاع در اين خلاصه مديريتي ارائه گرديده است.
جدول 2. فرم پيشنهاد کاربردي بيمه هاي باربري
|
1- مشخصات بيمه‌گذار
|
|
الف- نام:
ب- کد ملي /کداقتصادي :
پ - نشاني:
تلفن: نمابر: پست الكترونيكي:
ت – بانک ذينفع : شعبه :
|
|
2- شرح مورد بيمه
|
|
الف- شرح مورد بيمه :
- مقدار کالا:
- وضعيت کالا : كالاي نو دست دوم
ب- شماره و تاريخ پروفرما :
پ- شماره LC
ت- چنانچه کالا در زمان حمل نيازمند شرايط خاصي مي‌باشد لطفا آن را ذکر کنيد:
ث- بسته‌بندي: در کانتينر پر نيمه پر
ج- نوع بسته‌بندي :
بندل عدل پالت کيسه جعبه قوطي بشکه سيلندر فله ساير.......
|
|
3- ارزش مورد بيمه
|
|
الف- ارزش فاکتور ارز : ريال :
ب- به استثناي مواردي که ذيلا شرح داده خواهد شد، هزينه فاکتور به علاوه هزينه بيمه و حمل‌و‌نقل بعلاوه 10 % :
پ- مجموع ارزش ارز : ريال :
ت- تغييرات نرخ ارز
|
|
4-جزئيات حمل
|
|
الف- مبدا(شامل كشور، شهر): مقصد نهايي (شامل كشور، شهر):
ب- مرز ورودي/ خروجي:
پ- انتقال به وسيله : دريايي هوايي زميني چند وجهي
حمل از چند طريق : در صورت وجود لطفا آن‌ها را مشخص کنيد :
ت - نوع وسيله حمل:
كشتي طبقه بندي شده کشتي غير طبقه بندي شده شناورهاي متوسط و کوچک لنج بارج دوبه لندينکرافت کاميون هواپيم قطار ساير.......
-در صورت لزوم حمل کالا روي عرشه مراتب اعلام شود
ث- در صورتيكه متقاضي ارزش اضافي براي پوشش كرايه و عدم النفع براي مورد بيمه مي‌باشيد درصد آن را مشخص نماييد:
|
|
5- شرايط و خطرات مورد درخواست
|
|
الف- پوشش‌هاي مورد درخواست :
شرايط تمام خطر Total loss شرايط C شرايط Cبه انضمام عدم تحويل شرايط B شرايطA َ
ب- پارت شيپمنت مجاز است مجاز نيست
پ- ترانسشيپمنت مجاز است مجاز نيست
ت- ساير پوشش‌هاي مورد درخواست :
پوشش خطر جنگ پوشش خطر اعتصاب بلوا و آشوب
|
|
6- ساير توضيحات بيمه گذار در خصوص مشخصات ريسك پيشنهادي كه در اين پرسشنامه درخواست نشده و به نظر بيمه گذار در ارزيابي ريسك بيمه‌گر مؤثر خواهد بود:
|
|
ماده 10 قانون بيمه:
در صورتي كه مالي به كمتر از قيمت واقعي بيمه شده باشد بيمه گر فقط به تناسب مبلغي كه بيمه كرده است با قيمت واقعي مال، مسئول خسارت خواهد بود .
ماده 12 قانون بيمه:
هرگاه بيمه‌گذار عمدا" از اظهار مطالبي خودداري كند يا عمدا" اظهارات كاذبه بنمايد و مطالب اظهار نشده يا اظهارات كاذبه طوري باشد كه موضوع خطر را تغيير داده يا از اهميت آن در نظر بيمه‌گر بكاهد عقد بيمه باطل خواهد بود حتي اگر مراتب مذكوره تأثيري در وقوع حادثه نداشته باشد در اين صورت نه فقط وجوهي كه بيمه گذار پرداخته است قابل استرداد نيست بلكه بيمه گر حق دارد اقساط بيمه را كه تا آن تاريخ عقب افتاده است نيز از بيمه‌گذار مطالبه كند.
|
|
نام پيشنهاد دهنده:
|
|
امضاء پيشنهاد دهنده:
|
|
تاريخ:
|
|
|
جدول 3. ترجمه فرم پيشنهاد کاربردي بيمه هاي باربري
CARGO INSURANCE APPLICATION FORM
(Depending on the nature of the risk, more information may be required)
|
1- Insured Information
|
|
a) Insured:
b) National Code / Economic Code:
c) address:
Tel: Fax: Email:
d) Beneficiary Bank: Branch:
|
|
2- Cargo Description
|
|
a) Description of Goods:
- Quantity:
- New cargo Used cargo
b) Number and Date of Proforma Invoice:
c) L/C No:
d) Please state the necessary special conditions of shipment, if any.
e) Packing
Containerized % Door to Door Full Less than Full
f) Type of packing
Bundles Package Pallet Bags Case Box Barrel Cylinder
Other, please provide detail………….
|
|
3- Valuation of Goods
|
|
a) Invoice Value: (Foreign Currency)
Rails
b) Basis of Valuation: (Unless otherwise defined below this will be Invoice Cost, plus the cost of Insurance and Freight plus 10% )
c) Sum Insured: (Foreign Currency)
Rails
d) Currency Exchange Rate:
|
|
4. Shipment Details
|
|
a) From (Departure Place): To (Destination Place):
b) via:
c) Conveyance By Sea By Air By Land By Multimodal
if Any, Please specify them:
d) Means of transportation:
Classified vessel Unclassified vessel medium & small vessel barge
Landing craft Truck Aircraft rail
-If it is necessary to carry goods to the board, state this matter :
e) If you are interested in increased value for fright coverage and loss of profit for insured property, determine the percentage of this amount.
|
|
5. Type of Required Coverage
|
|
a) Term of coverage required
Cargo Clauses A ,Cargo Clauses B , Cargo Clauses C plus Non Delivery ,Cargo Clauses C , Total loss
b) Partshipment: Allowed Not Allowed
c) Transshipment: Allowed Not Allowed
d) Other Types of coverage required :
War Risk Clauses , Strikes Clauses
|
|
Important Notice:o:p>
It is the duty of the proposer to disclose all material facts relevant to the risk. A material fact is one that is likely to influence our judgment and acceptance of your proposal. If you are in any doubt about facts considered material, disclose them below.
|
|
We declare that to the best of my/our knowledge and belief the information provided is true and correct and that I/we have not withheld any information which would influence the decision of the insurer in regard to this proposal. I/We agree that this proposal will be the basis of the contract of insurance should the proposal be accepted
|
|
Name of Insured:
|
|
Signature of Applicant:
|
|
Date
|